Pracownicze Plany Kapitałowe to wzorowany na międzynarodowych rozwiązaniach, powszechny system oszczędzania na emeryturę, który ma szansę zrewolucjonizować polski system emerytalny. Chcesz wiedzieć więcej na temat PPK? Zapraszamy do dalszej części naszego serwisu!
Pracownicze Plany Kapitałowe (w skrócie PPK) to regulowany ustawą z 4 października 2018 roku powszechny program oszczędnościowy, który powstał we współpracy rządu, Polskiego Funduszu Rozwoju, organizacji pracodawców oraz związków zawodowych. Kapitał zebrany w ramach PPK będzie impulsem do rozwoju dla całej gospodarki oraz niezbędną “poduszką bezpieczeństwa” dla polskich emerytur.
Postępujące, niekorzystne trendy demograficzne sprawiają, że polski system emerytalny już teraz nie jest w stanie zapewnić seniorom godziwych emerytur, cała przyszłość stoi natomiast pod znakiem zapytania. Szansą dla Polaków byłoby samodzielne odkładanie środków przeznaczonych na emeryturę. Niestety, według badań jedynie co czwarty z nas oszczędza na ten cel. Niezbędne było zatem przeprowadzenie gruntownych zmian, które ułatwiłyby budowanie kapitału emerytalnego, a rozwiązaniem mają być właśnie Pracownicze Plany Kapitałowe.
Pracownicze Plany Kapitałowe są programem, który automatycznie obejmie wszystkich pracowników w wieku od 18 do 54 lat, za których pracodawca odprowadza składki emerytalno-rentowe (pod PPK nie będą natomiast podlegały osoby samozatrudnione, służby mundurowe oraz rolnicy). Osoby między 55 a 69. rokiem życia będą mogły uczestniczyć w PPK dopiero po złożeniu stosownego oświadczenia woli. Według założeń programu, automatyczny zapis (a co za tym idzie brak formalności) zachęci Polaków do udziału w PPK, zapewniając programowi wysoki odsetek uczestników - docelowo nawet 11,5 mln osób.
W ramach Pracowniczych Planów Kapitałowych pracownik oraz pracodawca będą solidarnie wpłacali na specjalne konto dwie składki - obligatoryjną składkę podstawową oraz dobrowolną składkę dodatkową. Dla tych, którzy będą aktywnie uczestniczyć w PPK, rząd przewidział specjalne dopłaty finansowane z Funduszu Pracy. Zebrane w ten sposób pieniądze, będą inwestowane przez określone w ustawie instytucje:
Oprócz tego, instytucja ubiegająca się o możliwość tworzenia Pracowniczych Planów Kapitałowych powinna:
Każda z instytucji zobowiązująca się do prowadzenia PPK będzie miała obowiązek utworzyć minimum pięć tzw. funduszy zdefiniowanej daty. W każdym z nich portfel inwestycyjny powinien być zaprojektowany w taki sposób, by wraz z postępującym wiekiem członka PPK zmniejszało się ryzyko inwestycyjne. W ustawie określono konkretnie, w jakich narzędziach kapitałowych będą mogły być lokowane pieniądze. W części udziałowej:
W części dłużnej kapitał może być lokowany w:
Ustawa przewiduje stosowne wynagrodzenie dla instytucji finansowej zarządzającej kapitałem wynoszące nie więcej niż 0,5% wartości aktywów netto funduszu oraz premię za wyniki wynoszącą nie więcej niż 0,1% wartości zebranych aktywów.
Podczas prac nad projektem Pracowniczych Planów Kapitałowych pojawiały się obawy, że PPK stanie się powtórką OFE, dlatego też w ustawie znalazł się bezpośredni zapis o wyłącznej własności środków uczestnika PPK. Trzeba jednak dodać, że mimo tak jasno zdefiniowanej kwestii własności, uczestnik nie będzie mógł całkowicie dowolnie nimi rozporządzać. Docelowo, skorzystać z nich będzie można dopiero po ukończeniu 60. roku życia, przy czym w pewnych wyjątkowych sytuacjach ustawodawca przewiduje odstępstwo od tej reguły:
Oprócz tego członek PPK będzie miał prawo w dowolnym momencie, przed ukończeniem 60. roku, życia przetransferować środki do innego PPK, IKE lub PPE (swojego lub osoby uprawnionej) lub całkowicie wycofać środki ze swojego konta. To ostatnie będzie jednak wiązało się z utratą 30% składek opłaconych przez pracodawcę (trafią one do ZUS) oraz utratą wszystkich dopłat od rządu, które przewidziano w ustawie. Co więcej, w takiej sytuacji powstanie obowiązek uiszczenia podatku dochodowego od zysków kapitałowych (19%).
Po ukończeniu 60. roku życia, z zebranych środków będzie można skorzystać bez ponoszenia dodatkowych kosztów, jeśli jednorazowo wypłacimy 25%, a pozostałe 75% w co najmniej 120 miesięcznych ratach. Możliwa jest również wypłata środków w formie świadczenia małżeńskiego, pod warunkiem, że obie osoby ukończyły 60 lat i posiadają konto PPK w tej samej instytucji. Pieniądze z PPK będzie można takżę przetransferować na rachunek terminowej lokaty bankowej, o ile przewidziano w niej wypłatę ratalną przez przynajmniej 120 miesięcy.
Warto dodać, że kiedy po ukończeniu 60. roku życia rozpoczniemy wypłatę środków, to nawet jeśli będziemy dalej pracować, ani składki, ani dopłaty od rządu nie będą już trafiały na nasze konto.
Pracownicze Plany Kapitałowe będą stanowiły obligatoryjny pakiet świadczeń pracowniczych, dzięki którym firmy będą mogły budować wizerunek odpowiedzialnego i zaangażowanego pracodawcy. Obowiązek wyboru instytucji oraz utworzenia PPK będzie spoczywał na pracodawcy. Warto jednak dodać, że ustawa zabrania nakłaniania do zmiany instytucji finansowej bądź oferowania korzyści majątkowych w zamian za zawarcie lub nierozwiązanie umowy o prowadzenie PPK (zakaz akwizycji wtórnej).
Jednym z głównych kosztów po stronie zatrudniającego będą składki uiszczane na konto uczestnika PPK:
Wpłaty te nie będą wliczane do wynagrodzenia stanowiącego podstawę ustalenia wysokości składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz będą mogły zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodu.
Oprócz tego pracodawcy powinni uwzględnić m.in. koszty związane z modernizacją systemów kadrowo-płacowych, dzięki którym możliwe będzie realizowanie zadań pracodawcy określonych w ustawie.
Z punktu widzenia pracodawcy, najważniejszą częścią jest dokonanie wyboru instytucji finansowej, z którą zawrze on umowę o zarządzanie PPK. Powinien to zrobić w porozumieniu z zakładową organizacją związkową, a jeśli takiej nie ma - w porozumieniu z reprezentacją pracowników wyłonioną w tym celu. Jeśli porozumienie w sprawie wyboru instytucji nie będzie osiągnięte na miesiąc przed upływem terminu zawarcia umowy o zarządzanie PPK, zatrudniający ma prawo podjąć decyzję samodzielnie. Dokonywać wyboru będzie można jedynie z listy instytucji umieszczonych w ewidencji PPK.
Kolejnym obowiązkiem pracodawcy będzie podpisanie umowy o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz pracowników. Pracownicze Plany Kapitałowe obejmą pracowników, którzy w danej firmie posiadają staż pracy dłuższy niż 3 miesiące (na podstawie okresów zatrudnień z ostatnich 12 miesięcy). Nie będzie jednak konieczności zawierania pojedynczych umów dla każdego z pracowników - wystarczy lista osób objętych PPK jako załącznik do umowy o prowadzenie PPK.
Wprowadzenie Pracowniczych Planów Kapitałowych będzie uzależnione od ilości zatrudnionych w firmie osób, jednak taki obowiązek ciąży na każdym pracodawcy, który zatrudnia przynajmniej jednego pracownika.
Każdy pracodawca powinien zawrzeć umowę o prowadzenie PPK w terminie do 10-tego dnia miesiąca następującego po upływie 3 miesięcy od dnia, w którym ustawa zacznie go obowiązywać.
Umowa o zarządzanie PPK powinna zostać zawarta nie później niż 10 dni roboczych przed upływem powyższego terminu
Od obowiązku utworzenia Pracowniczych Planów Kapitałowych przewidziane są wyjątki. PPK nie musi wprowadzać:
Pracodawca czasowo nie będzie musiał również dokonywać wpłat na PPK w okresach przestoju ekonomicznego, w przypadku niewypłacalności, w okresie przejściowego ograniczenia lub zaprzestania działalności spowodowanej powodzią.
Pracodawca, który nie dopełni obowiązku zawarcia umowy o PPK w ustalonym terminie podlega karze grzywny w wysokości do 1,5% całego funduszu wynagrodzeń. Podobna kara jest przewidziana za nakłanianie do rezygnacji z oszczędzania w PPK.
Karze grzywny w wysokości od 1 000 zł do 1 000 000 zł podlega pracodawca, który nie zawrze umowy o prowadzenie PPK, nie będzie dokonywać wpłat na PPK, nie będzie prowadził stosownej dokumentacji lub będzie podawał nieprawdziwe dane w sprawie PPK.
Pracownicze Plany Kapitałowe będą stanowić dla pracowników dodatkowe źródło dochodu po ukończeniu 60. roku życia. By uczestniczyć w programie, pracownik nie będzie musiał wypełniać żadnych formalności, a obowiązki związane z zawarciem umowy, prowadzeniem i zarządzaniem PPK będą spoczywały na pracodawcy oraz wybranej instytucji finansowej. Każdy uczestnik może posiadać więcej niż jedno konto PPK.
Pracownik, będący uczestnikiem PPK, podobnie jak pracodawca, będzie mógł odprowadzać następujące składki:
Wysokość składki, pracownik określa w deklaracji złożonej pracodawcy, przy czym może być ona zmieniona w dowolnym momencie. Natomiast, wpłaty finansowane przez pracownika będą potrącane z wynagrodzenia po opodatkowaniu, czyli z wynagrodzenia “na rękę” (netto).
Ustawa o PPK przewiduje “wpłatę powitalną” w wysokości 250 zł, finansowaną z Funduszu Pracy. Jest ona wypłacana (w ciągu 30 dni od zakończenia kwartału) uczestnikowi PPK, w imieniu którego zawarto umowę o prowadzenie PPK (w danym kwartale lub w kwartale poprzednim) i który przez przynajmniej 3 pełne miesiące był uczestnikiem PPK. Wpłata powitalna jest jednorazowa.
Oprócz tego uczestnik Pracowniczych Planów Kapitałowych otrzymuje “dopłatę roczną” w wysokości 240 zł, jeśli kwota wpłat podstawowych i dodatkowych jest równa przynajmniej kwocie wpłat podstawowych należnych od 6-krotności minimalnego wynagrodzenia. W przypadku osób o obniżonej składce podstawowej (do 0,5%) “dopłata roczna” przysługuje, gdy kwota wpłat podstawowych i dodatkowych w danym roku jest równa co najmniej 25% wpłat podstawowych od 6-krotności minimalnego wynagrodzenia. Przysługuje jedna “dopłata roczna” nawet jeśli uczestnik ma kilka rachunków PPK.
To, ile zyskamy na oszczędnościach w Pracowniczych Planach Kapitałowych zależy od kilku czynników: wieku, w którym zaczniemy oszczędzać, wysokości odprowadzanych składek czy wieku, do którego zamierzamy oszczędzać.
Dla osoby, która w wieku 25 lat zacznie odkładać podstawową składkę (2%) od wynagrodzenia na poziomie 3 000 zł brutto, suma kapitału po osiągnięciu 65. roku życia wyniesie 155 460 zł. Obliczenia te dotyczą kapitału ze stopą zwrotu w wysokości 3% (z kapitalizacją miesięczną) oraz planowanym, rocznym wzrostem wynagrodzeń w wysokości 2%. Jeśli zebraną w ten sposób sumę zdecydujemy się wypłacić jednorazowo na poziomie 25%, a resztę wypłacać w ratalnie (240 rat miesięcznych), nasza dodatkowa emerytura wyniesie około 486 zł.
Co warto podkreślić, w Pracowniczych Planach Kapitałowych, podobnie jak w przypadku emerytury z ZUS, opłaca się oszczędzać dłużej niż tylko do 60. roku życia - każdy dodatkowy rok w PPK to około 4 tysięcy oszczędności więcej.
Wprowadzenie PPK w firmie zależy od wielkości zatrudnienia w danym miejscu pracy. Przed wyborem instytucji i podpisaniem umowy o zarządzanie PPK pracodawca powinien skonsultować się w tej sprawie z pracownikami.
Pracownicze Plany Kapitałowe są dobrowolnym programem, dlatego pomimo automatycznego zapisu wszystkich pracowników, istnieje możliwość zrezygnowania z oszczędzania. W tym celu niezbędna będzie deklaracja rezygnacji z PPK, której wzór zostanie określony przez przez ministra ds. instytucji finansowych we współpracy z ministrem ds. zabezpieczenia społecznego.
Uzupełnioną deklarację rezygnacji z PPK składa się w miejscu pracy - pracodawca ma obowiązek poinformować o tym właściwą instytucję finansową w ciągu 7 dni od dnia złożenia deklaracji. Rezygnacja zaczyna obowiązywać w miesiącu złożenia, a jeśli w danym miesiącu składki zostały pobrane, podlegają zwrotowi.
Deklaracja rezygnacji z oszczędzania z PPK nie jest ostateczna, co oznacza, że po upływie 4 lat podmiot zatrudniający ponownie zacznie naliczać stosowne składki. Pracodawca ma obowiązek poinformować o tym pracownika.